• Nieznane oblicza witaminy D3

Witamina D3, nazywana "witaminą słońca", budzi w ostatnich latach ogromne zainteresowanie naukowców, co jest związane z pogłębiającym się problem jej niedoboru wśród populacji ludzkiej. Oprócz dobrze poznanej roli witaminy D3 w utrzymaniu homeostazy wapniowo-fosforanowej, coraz częściej wskazuje na jaj szersze działanie w organizmie. W trakcie wykładu opowiemy o syntezie witaminy D3, przyczynach jej niedoboru i zalecanej suplementacji, a także o wpływie na różne układy naszego organizmu.

Prowadzący: dr hab. Małgorzata Grzesiak, prof. UJ

Miejsce: Zakład Endokrynologii, Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Czy warto żyć w zgodzie z zegarem biologicznym? 

Ruch obrotowy Ziemi powoduje cykliczne zmiany dnia i nocy, a co za tym idzie dobowe zmiany ilości światła i temperatury. Żeby dostosować się do tych zmian organizmy żywe wykształciły zegary biologiczne, które sprawiają, że niemal wszystkie procesy fizjologiczne, takie jak sen, aktywność, ciśnienie krwi, poziom hormonów we krwi, itp. wykazują 24-godzinny rytm. Zaburzenie tego rytmu może doprowadzić do wielu problemów zdrowotnych, takich jak choroby neurologiczne, problemy psychiczne, a nawet nowotwory. W trakcie wykładu dowiecie się jak działa nasz wewnętrzny zegar biologiczny, jak wpływa na nasze życie oraz jak można go regulować. 

Prowadzący: dr Milena Damulewicz

Miejsce: Zakład Biologii i Obrazowania Komórki, Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Mikrobiom zwierząt i człowieka – mikroorganizmy o makro znaczeniu

Mikroorganizmy rządzą światem, co do tego nie ma wątpliwości. Dla wielu zwierząt symbioza z zasiedlającymi ich ciała mikroorganizmami jest niezbędna do ich prawidłowego funkcjonowania, a niektóre nawet nie mogą bez nich żyć. Jaka jest więc rola mikrobiomu i dlaczego w wielu przypadkach stanowi on integralną część organizmu gospodarza? W trakcie wykładu odpowiemy na wiele kluczowych pytań dotyczących wpływu mikrobiomu na życie organizmów, wyjaśnimy m.in. czy mikroorganizmy mogą modulować nasze zachowanie? oraz jak funkcjonują bakterie o najmniejszych genomach na świecie. 

Prowadzący: dr hab. Anna Michalik

Miejsce: Zakład Biologii Rozwoju i Morfologii Bezkręgowców, Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Co w trawie piszczy? – fascynującą bioróżnorodność naszych łąk i lasów

Owady odgrywają ogromną rolę w funkcjonowaniu ekosystemów i gospodarce człowieka. Ale wiemy o nich bardzo niewiele: duża część gatunków żyjących w Polsce jest w ogóle nieznana nauce! Wobec postępującej utraty bioróżnorodności, warto przyjrzeć się choć części z nich, i zapoznać z ich historiami - w tym o pasożytnictwie, wzajemnym naśladownictwie, zaskakującej diecie, zalotach, mikroorganizmach symbiotycznych, niezwykłych przystosowaniach do funkcjonowania w środowisku, i znaczeniu dla nas.

Proponowany wykład połączy przedstawienie tematu bioróżnorodności owadów, ich znaczenia, i postępującej utraty różnorodności w Polsce i na świecie w związku z kryzysem klimatyczno-ekologicznym, z pokazem makrofotografii i przybliżeniem sylwetek kilkunastu szczególnie interesujących gatunków które możemy spotkać w lesie i na łące.

Prowadzący: dr hab. Piotr Łukasik

Miejsce: Zespół Ewolucji Symbioz, Instytut Nauk o Środowisku UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Małe, ale sprytne - czyli o strategiach uwalniania i rozprzestrzeniania zarodników przez grzyby

Wielu uważa grzyby za prymitywne organizmy o prostej budowie i nieskomplikowanej biologii. Nic bardziej mylnego! Świat grzybów jest bardziej złożony niż nam się wydaje. Dowodem na to jest ewolucja sposobów uwalniania i rozprzestrzeniania w środowisku zarodników, czyli komórek służących bezpłciowemu rozmnażaniu grzybów. Sposoby te są nie tylko skuteczne, ale i niekiedy bardzo osobliwe.

Prowadzący: dr hab. Piotr Mleczko, prof. UJ

Miejsce: Zakład Taksonomii, Fitogeografii i Paleobotaniki, Instytut Botaniki UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Czym jest płeć i co ją determinuje?

Płeć każdego z nas zostaje określona podczas zapłodnienia, kiedy to plemnik wnosi do komórki jajowej chromosom X lub Y. To właśnie obecność genu SRY, obecnego na chromosomie Y, decyduje o późniejszym rozwoju męskich bądź żeńskich cech organizmu. Jednak czy u wszystkich organizmów jest to takie proste? Podczas wykładu odpowiemy na pytanie czym jest płeć, jak powstała w ewolucji i jakie korzyści mają organizmy z posiadania płci, a także czy grzyby i rośliny też mają płeć, dlaczego niektóre zwierzęta zmieniają płeć w ciągu swojego życia i w jaki sposób czynniki takie jak temperatura mogą determinować płeć.

Prowadzący: dr hab. Rafał Piprek

Miejsce: Zakład Anatomii Porównawczej, Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Co DNA mówi o ewolucji człowieka?

Postęp w obszarze analizy DNA i technologii komputerowych umożliwił badanie zmienności genomu człowieka na ogromną skalę nie tylko u osób współcześnie żyjących, ale również w szczątkach naszych przodków, którzy zamieszkiwali Ziemię wiele tysięcy lat temu. Uzyskane informacje ujawniają zaskakujące fakty z historii ewolucyjnej człowieka i naszych bliskich krewnych – Neandertalczyków i Denisowian. Tegoroczna nagroda Nobla w zakresie medycyny i fizjologii dla wybitnego naukowca Svante Pääbo zajmującego się badaniem archaiczny genomów ludzkich dowodzi dużego znaczenia niedawnych odkryć w obszarze paleogenomiki dla współczesnej medycyny.

Prowadzący: prof. dr hab. Wojciech Branicki

Miejsce: Pracownia Antropologii, Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl

 

• Głód dobrego życia (za Carolyn Steel)

Cytowana już w tytule Carolyn Steel, filozofka żywności, zwykła powtarzać „kto kontroluje żywność, ten ma władzę”. Trudno się z tym nie zgodzić: bez żywności tak po prostu nie jesteśmy w stanie żyć, stąd jej ograniczanie może być bronią, czy też właśnie mechanizmem władzy. Dlatego też obecnie żywność stała się jednym z wielu towarów, żywe organizmy, roślinne i zwierzęce, są bezwzględnie wykorzystywane, stały się jedynie przedmiotami, a w ślad za nimi i my, zarówno konsumujące, jak i wytwarzające żywność osoby. Wytwarzanie żywności jest przede wszystkim procesem technologicznym, oderwanym od przyrody, którą przecież i my, i to co spożywamy jesteśmy. Szczególnie jest to widoczne na Globalnej Północy, ale plaga śmieciowej żywności dotyka coraz bardziej i Południa. Co bardzo niepokojące jako żywność przyszłości proponuje się technologie wytwarzania kolejnych papek, rodem z dystopii - mięso in vitro, białko roślinne, mielone owady czy też białka tworzone w procesie fermentacji. Jedzenie ma być tylko zaspokajaniem potrzeb fizjologicznych, bez przyjemności, bez współdzielenia procesów jego wytwarzania, przygotowywania posiłków. W swoim wykładzie powiem o problemach współczesnego rolnictwa oraz o koniecznych rozwiązaniach.

Prowadzący: dr hab. Paulina Kramarz, prof. UJ

Miejsce: Zespół Ekologii Fizjologicznej i Ewolucyjnej Bezkręgowców, Instytut Nauk o Środowisku UJ

Osoba do kontaktu: dr hab. Rafał Piprek, rafal.piprek@uj.edu.pl